
Przyczyny sporów w firmach rodzinnych
Przyczyny sporów w firmach rodzinnych są złożone i inne w każdej firmie i rodzinie. Moje doświadczenie pozwala mi jednak wskazać pewne cechy i elementy wspólne. Relacje pomiędzy wspólnikami firm rodzinnych często są pełne emocji i napięć, co zwiększa ryzyko konfliktów między nimi. Narastają one dłużej, gdyż strony często latami udają, że nic się nie dzieje. Robią to w imię utrzymania więzów rodzinnych. Zagryzają zęby i przez to stawiają się w roli ofiary, osoby, która się poświęca na rzecz dobra wspólnego. Automatycznie stawia tym samym drugą stronę w roli tej, która to poświęcenie wykorzystuje.
W rodzinie wytrzymamy dłużej
Tłumiona latami frustracja wybucha znacznie silniej, niż w przypadku wspólników, którzy są faktycznie obcymi dla siebie ludźmi. To więzy rodzinne każą nam trwać latami w sytuacji bardzo dla nas niewygodnej. Emocje, zależności, poczucie winy lub krzywdy, poczucie odpowiedzialności i strach przed reakcją na „podniesienie ręki na rodzinę”. To wszystko sprawia, że jesteśmy w stanie wytrzymać znacznie więcej i znacznie dłużej. Ale tylko pozornie. Każda negatywna emocja odkłada się gdzieś i musi znaleźć ujście.
Dzieje się to kosztem zdrowia, relacji, emocji, przez wpadanie w nałogi, zachowania kompulsywne, w najlepszym razie – sporty ekstremalne. Spółka rodzinna to – nieco przesadzając – bomba, na której siedzi cała rodzina, pracownicy i kontrahenci. Nigdy nie wiadomo, kiedy wybuchnie i czy ktoś ten wybuch przeżyje. Jest to oczywiście opis, który w konkretnej firmie może się okazać nieprawdziwy, gdyż ta rodzina potrafi ze sobą szczerze rozmawiać na trudne tematy i nie doprowadza do powstania takich napięć. Z mojego doświadczenia wynika, że jest to jednak mniejszość.
Jakie są przyczyny sporów w firmach rodzinnych?
Przyczyny sporów są liczne. Dzisiaj przedstawię kilka z nich. Spośród nich wyłączam rozwód, któremu poświęcę kilka osobnych wpisów.
1. Inne podejście do zarządzania firmą
Jako pierwszą przyczyną konfliktów można wskazać różnicę w podejściu do zarządzania firmą. Często bywa, że rodzice chcą prowadzić firmę w sposób tradycyjny, podczas gdy młodsze pokolenie preferuje nowoczesne rozwiązania. To może prowadzić do konfliktów dotyczących zarządzania i podejmowania decyzji. Trzeba zdawać sobie sprawę, że jest to przejaw typowych różnic pokoleniowych w postrzeganiu rzeczywistości, które przyśpieszają wraz ze wzrostem tempa rozwoju technologii i przemian społecznych. A że w grę wchodzą pieniądze i los rodziny, to każda strona kierując się najlepszymi intencjami będzie okopywać się na swoim stanowisku. Przepis na konflikt gotowy.
2. Sfery rodzinna i zawodowa przenikają się
Drugą przyczyną konfliktów w firmach rodzinnych jest trudność w oddzieleniu życia prywatnego od biznesu. Często bywa, że problemy rodzinne przenoszą się do firmy, co prowadzi do sytuacji, w której emocje rządzą decyzjami biznesowymi. To może prowadzić do konfliktów dotyczących podziału władzy i wpływu na firmy. Może być też odwrotnie, kiedy to spór w firmie przenosi się „do domu”, a wtedy możemy być pewni, że wróci do firmy ze zdwojoną siłą.
3. Brak jasnych zasad sukcesji
Trzecią przyczyną konfliktów w firmach rodzinnych jest brak planu sukcesji. Często bywa, że rodzice lub dziadkowie nie chcą dziwić się władzą w firmie, podczas gdy młodsze pokolenie chce przejąć stery. To może prowadzić do sytuacji, w której brak jest jasnego planu sukcesji. To z kolei może prowadzić do konfliktów i nieporozumień. Dodać należy do tego, że nierozstrzygnięcie tych spraw w testamencie i pozostawienie ich ogólnym zasadom prawa spadkowego może prowadzić do zażartego konfliktu między spadkobiercami, którego przedmiotem nie będzie sam majątek, ale właśnie władza w firmie po śmierci „seniora”. A jeśli zmarły pozostawił małżonka, to nietrudno wyobrazić sobie trudny do rozwiązania spór.
4. Brak podziału obowiązków
Kolejnym źródłem tarć jest brak jasnego podziału obowiązków i zadań. Często bywa, że w firmach rodzinnych wszyscy wspólnicy zajmują się wszystkim, co prowadzi do sytuacji, w której nikt nie czuje się odpowiedzialny za konkretne zadania. To może prowadzić do konfliktów związanych z podejmowaniem decyzji i brakiem koordynacji działań. Wzajemne pretensje i żale znajdą tysiąc okazji, by doprowadzić do popsucia atmosfery, a następnie do wybuchu ciężkiego konfliktu miedzy wspólnikami.
5. Brak jasnych reguł podziału zysku
Jako ostatnią – ale o potężnym znaczeniu – przyczynę sporów można wspomnieć brak jasnych reguł podziału zysku. Często bywa, że w firmach rodzinnych wspólnicy nie mają jasno określonego podziału wspólnie wypracowanych profitów, co prowadzi do sytuacji, w której jedna strona czuje się poszkodowana. To może prowadzić do konfliktów dotyczących podziału władzy i wpływu na firmy. Jest to szczególnie widoczne, gdy „młodsze pokolenie” pracuje za niewielką pensję, a starsze kumuluje zyski w firmie, gdyż samo już nie odczuwa takiego głodu gotówki. W końcu już wszystko ma.
Przyczyny sporów w firmach rodzinnych. Podsumowanie
Konflikty między wspólnikami w firmach rodzinnych mogą mieć negatywny bardzo wpływ na funkcjonowanie firmy oraz relacje między partnerami biznesowymi. Dlatego warto zwrócić się o pomoc do prawnika specjalizującego się w prawie gospodarczym i prawie rodzinnym, który pomoże w rozwiązaniu problemów i zapobiegnie eskalacji konfliktu. Biznes buduje się z trudem i latami. Zniszczyć go można bardzo łatwo. Nic natomiast nie uzasadnia życia w ciągłej frustracji, ani wykorzystywania przewagi ekonomicznej w relacjach rodzinnych. Każdy tego typu przypadek wymaga szczegółowej pracy z doświadczonym prawnikiem, który spojrzy na klienta i jego sprawę całościowo, biorąc pod uwagę aspekt emocjonalny, rodzinny, finansowy i na samym końcu, oczywiście prawny.
Zaproszenie do współpracy
Kancelaria Jakubiec i Wspólnicy zajmuje się układaniem relacji biznesowych w firmach rodzinnych i innych spółkach handlowych. Pomagamy ograniczyć obszary powstania możliwych sporów, pomagamy w nabyciu kompetencji komunikacyjnych. Głównym obszarem naszej pracy jest pomoc w rozwiązywaniu powstałych sporów w sposób konstruktywny. Chcemy robić to tak, by przynieść korzyść oraz zapewnić bezpieczeństwo i rozwój dla rodziny i firmy. Nie jest naszym celem „zamiatanie spraw pod dywan”, ale pomoc w realnej i trudnej pracy zmierzającej do usunięcia przyczyn sporu.
Odezwijcie się do nas. Jesteśmy po to, żeby Wam pomóc:
📩 kancelaria@jakubieciwspolnicy.pl
📞 536 270 935.
https://kpmg.com/pl/pl/home/insights/2025/05/global-family-business-report.html
https://media.pekao.com.pl/pr/833894/sukcesja-w-polskich-firmach-rodzinnych-nowy-raport
Ostatnie wpisy
PIECZA NAPRZEMIENNA CZY CZĘSTE KONTAKTY?
Coraz częściej w polskich sądach rodzinnych pojawia się alternatywa dla klasycznego modelu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie – piecza naprzemienna. Choć...
JAWNOŚĆ PŁAC STAJE SIĘ OBOWIĄZKIEM
W ostatnich latach kwestia przejrzystości wynagrodzeń stała się “gorącym” tematem. Coraz więcej organizacji i instytucji dostrzega, że...
RÓŻNICE MIĘDZY MEDIACJĄ, ARBITRAŻEM A PROCESEM
Wśród tzw. Alternative Dispute Resolution (ADR), czyli alternatywnych sposobów rozwiązywania sporów, wyróżnia się m.in. arbitraż i mediację. Obie te formy...
